Pieter van der Hoeven, † 10 januari 1945

Op het in 1998 onthulde Korendijkse herdenkingsmonument te Piershil staat de naam van Pieter van der Hoeven. Hij overleed op 10 januari 1945 in het concentratiekamp Neuengamme, op 18 kilometer afstand van Hamburg.

Pieter van der Hoeven, Molendijk Piershil.

Pieter van der Hoeven, Molendijk Piershil.

Pieter van der Hoeven werd geboren op 12 januari 1926 als zoon van Jan van der Hoeven (geboren te Zuid-Beijerland op 15 januari 1898) en Jozina Cornelia de Reus (geboren te Strijen op 24 februari 1901). Pieter groeide met zijn zeven broers op in de Voorstraat van Piershil, tegenwoordig wordt het pand A108 aangeduid als Voorstraat 8. Het grote gezin werd uit elkaar geslagen toen in februari 1944 het bericht kwam dat Piershil moest worden geëvacueerd. Vader en moeder kwamen met de jongste kinderen terecht op de Zuidzijde B149, een huisje bovenaan de dijk tegenover de boerderij van Van der Zande. Pieter werkte tot die tijd bij de aardappelhandelaar Franke, op de Kade van Piershil. Aardappelen moesten in de schepen worden geladen, die lagen aangemeerd in de haven.

Op een bepaald moment is Pieter ondergedoken, dit om aan de arbeidsinzet te ontkomen. Er bestaat een document (Sonderausweis) waarin staat dat hij in mei 1944 in Scheveningen werkzaamheden heeft verricht. De Duitsers waren daar bezig met het uitvoeren van verdedigingswerken. Vermoedelijk is hij na een verlofperiode niet meer teruggekeerd, iets wat door de Duitse instanties werd omschreven als ‘contractbreuk’.

Na zijn onderduiken is hij in de haven van Rotterdam terecht is gekomen, bij familie, op de sleepboot ‘Stormvogel’.  Op 11 augustus 1944 loopt hij bij een controle tegen de lamp. Bij fouillering blijkt hij in het bezit te zijn van 57 bonspunten, een portemonnee met 2 cent en een tabaksdoos. Hij blijkt te zijn opgepakt door de ‘Wasserschutzpolizei’, maar wordt op 15 augustus overgedragen aan ‘Groep 10’ onder leiding van P. Erwich. Met als reden ‘Arb.inzet’ (lees: het ontlopen daarvan) wordt verzocht hem op te nemen in de politiegevangenis. Deze ‘Groep 10’, met aan het hoofd rechercheur Erwich, had een slechte naam in Rotterdam. Met veel ijver werd gezocht naar onderduikers. Veel joden en jonge mannen die niet in Duitsland wilden werken vielen ten prooi aan deze landverrader. Na de oorlog werd hij veroordeel tot 8 jaar vanwege zijn aandeel.

De moeder van Pieter onderneemt een reis naar het politiebureau aan het Haagse Veer te Rotterdam, maar wat ze ook probeert, ze krijgt Pieter niet te zien. Daarna verdwijnt hij uit beeld voor zijn familie want op 29 augustus wordt hij getransporteerd naar het concentratiekamp Amersfoort (Gevangennummer 6157). Op 8 september 1944 wordt hij met de vermelding ‘Arbeitseinsatz Reich’ op transport gesteld.  Met in totaal 1165 personen, vervoerd in veewagens, komt Pieter (Häftlingnummer 49553) aan in het concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg.

De overlevingskansen in het kamp zijn vanwege de zeer slechte hygiënische toestand niet groot. Veel getransporteerden kregen meteen het kenmerk ‘Tor Sperre’. Dat betekende dat je de poort wél binnen kwam, maar er nooit meer levend uit ging. In feite was het een doodvonnis. Deze ‘torsperren’ werden in de arrestbunker in het hoofdkamp Neuengamme opgehangen. De arrestbunker was een houten gebouw van acht bij zes meter , met cellen voor de ‘Toteskandidaten’. Hoewel deze personen werden opgehangen werd in de Duitse overlijdensakten een doodsoorzaak verzonnen, vaak dysenterie of enterocolitis. De overleden werden gecremeerd, hun as werd uitgestrooid op een veld. In de archieven van Neuengamme wordt aangetekend dat Pieter van der Hoeven 10 januari 1945 om 6.00 uur in het Stammlager Hamburg-Neuengamme  (adres: Hausdeich 60) is overleden,  ten gevolge van ‘Enterokolitis’.

Pas in het voorjaar 1945, in de laatste oorlogsmaanden, verneemt de famile Van der Hoeven iets over het lot van Pieter. Vader Jan van der Hoeven vervoert samen met een zoon water vanaf het huis van Gerrit Snijders aan de Zuidzijde (aangesloten op de waterleiding van Zuid-Beijerland) naar Nieuw-Beijerland. In het dorp gaat het gerucht dat Pieter is overleden, klaarblijkelijk is er iemand ingelicht. Het gezin verblijft een week in onzekerheid, dan pas komt Dominee Speelman bij de het evacuatieadres aan de Zuidzijde het slechte nieuws bevestigen. Door het IB/NRK werd op 17 juli 1946 een ‘Kennisgeving overlijden’ gezonden aan de Burgerlijke Stand van de gemeente Numansdorp.

Aangifte geboorte Pieter van der Hoeven

pieter-vd-hoeven-aangifte-geboorte-1924

Foto’s Pieter van der Hoeven

Bij de vrachtwagen van de aardappelhandelaar Franke, in de achtertuin van diens pand aan de Kade.

pieter-vd-hoeven-bij-franke-kade-piershil

Pieter van der Hoeven, Molendijk Piershil.

Pieter van der Hoeven, Molendijk Piershil.

pieter-vd-hoeven-sluisjesdijk-piershil

Pieter van der Hoeven, links het pand Kade 2.

Distributie stamkaarten Pieter van der Hoeven

pieter-vd-hoeven-distributie-stamkaart-01 pieter-vd-hoeven-distributie-stamkaart-02 pieter-vd-hoeven-distributie-stamkaart-03 pieter-vd-hoeven-distributie-stamkaart-04

Sonderausweis, werken in Scheveningen – mei tot augustus 1944

pieter-vd-hoeven-sonderausweis-1944-01 pieter-vd-hoeven-sonderausweis-1944-02

Documenten ‘Opgepakt in Rotterdam’ augustus 1944

pieter-vd-hoeven-politiearchief-11aug1944 pieter-vd-hoeven-politiearchief-12aug1944 pieter-vd-hoeven-politiearchief-15aug1944 pieter-vd-hoeven-politiearchief-vertrokken

Document ‘Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort’ – augustus september 1944

pieter-vd-hoeven-rodekruis-amersfoort

Document ‘Overleden in Neuengamme’ – januari 1945

pieter-vd-hoeven-neuengamme-overleden

Bericht van overlijden in de krant (plus nota) – 16 maart 1945

pieter-vd-hoeven-overlijdensbericht-krant-03 pieter-vd-hoeven-overlijdensbericht-krant-01 pieter-vd-hoeven-overlijdensbericht-krant-02

Bericht van overlijden – Rode Kruis – 17 juli 1946

pieter-vd-hoeven-rodekruis-overleden.jpg

Neuengamme – Gedenkstätte Neuengamme

neuengamme-luchtopname neuengamme-as-01 neuengamme-gedenkstatte-01 neuengamme-as-02 neuengamme-as-03 neuengamme-gedenkstatte-02 neuengamme-gedenkstatte-03 pieter-vd-hoeven-logboek-neuengamme pieter-vd-hoeven-neuengamme-muurlijsten-01 pieter-vd-hoeven-neuengamme-muurlijsten-02 pieter-vd-hoeven-neuengamme-muurlijsten-03 pieter-vd-hoeven-neuengamme-muurlijsten-04

5 Comments

Add a Comment
  1. Graag zou ik hier op de hoogte gehouden worden aangezien dit over de broer van mijn opa gaat. Ben ook al een hele zoektocht aan het doen. Ik weet dat zijn nummer in Neuengamme: 49553 was. Misschien kunnen jullie daar ook wat mee 😉 En hij is twee dagen voor zijn verjaardag overleden.

  2. Ik raad je de Stichting Vriendenkring Neuengamme aan om eens te bezoeken.
    De Website is http://www.vriendenkringneuengamme.nl/

    op http://www.vriendenkringneuengamme.nl/25-oproepen/ kun je een oproep plaatsen.

    Succes,
    Jan Willem Weijers

  3. binnenkort eens een afspraak maken angelique , ik ben er met je opa’s broer geweest, en heb wel t eea, van t rode kruis moet je het niet hebben, die verstrekken de gegevens die ze van mij hebben, ik heb oa oo een copie van de inschrijving in het totesbuch na overlijden, oorzaak darmenteclorites …. officieel als het goed is moet ik ook nog het boek arbeit und vernichtung hebben , uitgegeven door de historische stichting, toen ik er was met Gerard van der Hoeven zat er nog een ingebruikzijnde gevangenis op het terrein

  4. Ik heb mijn onderzoek onlangs afgerond, binnenkort ga ik het verhaal hier publiceren. Daarna kunnen we kijken of er nog iets valt toe te voegen aan het verhaal.

  5. Prachtig gedocumenteerd verhaal!! Complimenten Henk van den Heuvel!!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *