1940-1942 – Zeer koude winters

Op klimatologisch gebied waren de jaren veertig zeer opvallende jaren, warme zomers en ijskoude winters. Er stammen twee temperatuurrecords uit de Tweede Wereldoorlog: op 27 januari 1942 noteerde oud-KNMI-waarnemer Jaap Langedijk in Winterswijk met – 27,4 graden de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten en op 23 augustus 1944 noteerde de waarnemer in Warnsveld met 38,6 graden de hoogste temperatuur ooit in ons land gemeten. In de top 10 van de koudste winters van de twintigste eeuw staan liefst drie winters uit de oorlogsjaren: 1940, 1941 en 1942.

Terwijl zuidelijk Nederland in de herfst van 1944 was bevrijd kreeg de noordelijke helft van het land de winter van 1945 (januari en februari) te verduren, een winter die later de ‘Hongerwinter’ is gaan heten. Deze winter wordt in veel boeken en getuigenissen over de Tweede Wereldoorlog als een ‘strenge’ of  ‘barre’ winter beschreven. Echter, in de top 25 van koudste winters van de twintigste eeuw is deze winter niet terug te vinden. Met een gemiddelde temperatuur van 2.3 graden is deze winter als een normale winter de boeken in gegaan. De verklaring is eenvoudig. Allereerst waren de weersomstandigheden in de laatste drie maanden van 1944 zeer onaangenaam. Koud en somber en veel regen. Vanaf 23 december zette geleidelijk de vorst in en viel ook de eerste sneeuw. Het is voornamelijk de maand januari die er voor gezorgd heeft dat de winter van 1945 vaak als streng wordt getypeerd. Met een gemiddelde temperatuur van –1.6 bleef januari ver achter bij de extreem zachte februari 1945, met een gemiddelde temperatuur van 6.0 graden. Voor de beleving van deze winter was niet zozeer de koude en het sombere karakter van belang, maar het enorme gebrek aan voedsel en brandstof waarmee deze periode gepaard ging. Bovendien hadden de mensen geen brandstof kunnen sparen door de strenge winters van enkele jaren daarvoor.

Foto’s Spui Piershil – 1941

Deze twee foto’s werden gemaakt bij het Piershilse Spui door Adriaan Bakker, in 1941.

piershil-oorlog-spui-1941-01 piershil-oorlog-spui-1941-02

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *