Oranjevereniging ‘Koningin Wilhelmina’ heeft een bundel uitgegeven met verhalen over de oorlog in Westmaas. Het zijn de herinneringen van inwoners en oud-inwoners van het dorp aan de gebeurtenissen in Westmaas gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het boek is uitgegeven ter gelegenheid van het zeventigste herdenking van de bevrijding van ons land in mei van dit jaar. De schrijver van de meeste verhalen en samensteller van de bundel is de secretaris van de Oranjevereniging, Rook Belder, die al een groot aantal boeken over de historie van Westmaas op zijn naam heeft staan. Hij zag een aanleiding tot deze nieuwe publicatie in een oproep van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei onder het motto ‘Vrijheid geef je door’. Het Comité vroeg Oranjeverenigingen en gemeenten om de herinneringen aan de oorlog en het besef van de opofferingen voor onze vrijheid levend te houden door de verhalen uit de oorlog door te vertellen. In een voorwoord schrijft burgemeester Borgdorff dan ook: ‘We moeten de verhalen blijven vertellen om ons te blijven herinneren wat er is gebeurd. Om te waarschuwen. Om de verbinding tussen verleden en heden te zien. Om te zorgen dat we met een open blik (en open hart) kijken naar mensen die anders zijn dan wij, er anders uitzien, in een andere God geloven, een andere taal spreken, andere gebruiken hebben of een andere mening. Dat we mensen niet mogen uitsluiten. Dat tolerantie en respect niet, nooit mogen verdwijnen’. In het boek zijn 24 lange en korte verhalen opgenomen van de gebeurtenissen gedurende de oorlog in Westmaas. Een klein dorp dat geen grote bekendheid verwierf door wat het in de oorlogsjaren overkwam, maar waar alles bij elkaar toch nog heel veel gebeurde in die korte periode. Hoe de oorlog in Westmaas al vroeg begon met het neerstorten van een Duits militair vliegtuig aan de Ritselaarsdijk op 10 mei 1940 en het doodschieten van twee Nederlandse soldaten op dezelfde dag. Het verhaal van de razzia op het kerkplein in Westmaas en van de Vijf van Greup, de mannen die in augustus 1941 bij de Eerste Kruisweg op Greup hulp boden aan de bemanning van een neergestort Engels vliegtuig en die daarvoor in september van dat jaar op een nog altijd onbekende plaats werden gefusilleerd. De herinneringen aan de grote brand die in mei 1943 niet minder dan veertien woningen en bedrijven aan het begin van de Nieuwstraat in de as legde. De brand had niet direct te maken met oorlogshandelingen, want deze werd veroorzaakt door een paar jongens die in een vlasschuur met vuur speelden, maar de verhalen erover zijn wel met de oorlogstijd verbonden. Over de Westmaasse verzetsstrijder Johannes Kolf, die in december 1944 deelnam aan de spectaculaire overval op de Strafgevangenis in Leeuwarden, werd in 2006 al een boek gepubliceerd, maar het verhaal over zijn leven en zijn dood mag in deze bundel natuurlijk niet ontbreken. Zoals ook de herinneringen aan de verzetsman Nicolaus Bout en aan marineman Jan Willem Witvliet, die in februari 1942 omkwam in de Javazee als opvarende van Hr. Ms. kruiser ‘Java’. Het zijn de meer bekende gebeurtenissen en namen uit de oorlog in Westmaas. Maar het boek bevat ook de minder bekende verhalen uit die tijd. Zoals dat over het enige bom-bardement dat in oktober 1944 het dorp trof en waarbij het huis van de familie De Jongh aan de Munnikenweg door een Brits vliegtuig werd beschoten. Of over de afzwaaier die in november 1944 bij de toenmalige korenmolen op Greup een slachtoffer maakte. En het tragische ongeluk in maart 1945 vlakbij de pastorie aan de Munnikenweg met een stuk munitie dat twee jongens verwondde en een derde het leven kostte. Daarnaast bevat het boek de minder spectaculaire maar toch ook bijzondere verhalen over de oorlogstijd, over het vorderen van paarden, de inkwartiering soms tegelijk met het verbergen van onderduikers, de opvang van mensen die op hongertochten uit de stad kwamen, de contacten met de bezetters. En de verhalen over het gewone leven in de oorlog, het gemeentebestuur en tenslotte de herinneringen aan de bevrijding. Het bijzondere van het nieuwe boek van Rook Beider is dat de meeste verhalen zijn verteld door de mensen die er, zoveel jaren geleden, zelf bij zijn geweest. Vaak overlappen de verhalen elkaar en komen de herinneringen aan dezelfde gebeurtenissen van vele kanten. Daarmee krijgt het boek het karakter van een compleet en overtuigend historisch document. Daar dragen ook de foto’s aan bij, die voor het grootste deel afkomstig zijn uit de privé collectie van de vertellers en die in deze uitgave voor het eerst worden gepubliceerd. De verhalenbundel over de oorlog in Westmaas zal na de zomervakantie officieel worden gepresenteerd. Burgemeester Borgdorff is gevraagd bij het begin van het nieuwe schooljaar het eerste exemplaar uit te reiken op de beide basisscholen. Daarna krijgen alle Westmaasse schoolkinderen een exemplaar mee naar huis. De bundel is nu al voor 9,50 euro te koop bij ‘t Winkeltje aan de Breestraat 19 in Westmaas en bij de schrijver, R.M. Beider, Kartuizerveld 46, Westmaas, tel. (0186) 571797.
Knipsel ‘Verhalenbundel oorlog uitgereikt aan schooljeugd’ – Dichtbij 5 augustus2015
Knipsel ‘Boek over de oorlog in Westmaas’ – 26 augustus 2015