Toen de oorlog begon, deel 11 (Speuren en spitten)

Knipsel ‘Toen de oorlog begon – deel 11 (Speuren en spitten)’ – AD Rotterdams Dagblad, editie Hoeksche Waard, 15 april 2015

AD-logo

Jaap Bijl (62) doet onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog in de Hoeksche Waard. Aan de hand van Duitse, geallieerde en verzetsarchieven en verhalen van mensen die hij gesproken heeft, reconstrueert hij de gebeurtenissen.

De bijzondere hobby van Jaap Bijl die in Rhoon woont, is ontstaan in 2007. Toen kwam hem het verhaal van de Klaaswaalse verzetsstrijder Jaap Koster ter ore. „Ik ben op bezoek gegaan bij zijn zus. Daarna kwam ik er niet meer van los:’ Uitgebreid onderzoek en contact met andere mensen volgde. „En van het een kwam het ander.” Bijl groeide zelf op in Klaaswaal en werkte in het schildersbedrijf van zijn vader. In zijn vrije tijd haalde hij zijn ‘mavo- en havo’-diploma. Daarna studeerde hij geschiedenis en nog later theologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Het verklaart de wetenschappelijke wijze van onderzoek door de doctorandus. Waar anderen uitgaan van de verhalen, daar ligt het vertrekpunt van Bijl in de archieven. „Ik ben eerst officiële stukken gaan zoeken. Die heb je nodig om je verhaal te onderbouwen. Die stukken zeggen vaak wat anders dan wat de mensen beweren. Ze vergissen zich vaak in data en feiten.” Het combineren van verhalen en officiële documenten leidt tot nieuwe inzichten en conclusies. Bijl probeert zich systematisch een beeld te vormen van wat de oorlog betekende voor de Hoeksche Waarder. Wat werd er door Duitsers en geallieerden ondernomen en waarom? Zijn berg aan informatie is immens en grotendeels geordend, maar tot publicatie komt het nog niet. Bijl: „Ik wil eerst mijn onderzoek afronden. Er zijn losse eindjes die ik helder wil hebben. Er zullen onthullingen worden gepubliceerd. Het gaat er niet om mensen in een verkeerd daglicht te plaatsen. Het gaat erom dat sommige dingen worden aangenomen, terwijl ik kan aantonen dat dit niet zo is.” Als voorbeeld haalt hij de mythe van de vergeten RTM-telefoonlijn aan. Zogenaamd gebruikt door de verzetsgroep Koster om met de geallieerden in Willemstad te communiceren en militaire informatie door te geven. „Ten eerste werd de lijn al beschadigd in mei 1940, door een mijn. Ten tweede hebben de Duitsers het toestel opgeblazen, toen ze Willemstad moesten verlaten in november 1944. Niets vergeten dus.” Ook in de kring rondom Jaap Koster is er geen enkel contact via de RTM-lijn met het vrije Nederland bekend. Combineer dat met de Canadese wardiaries, oorlogsdagboeken, waarin wel wordt gesproken over contact via een particulier telefoonlijntje, maar met geen woord wordt gerept over een vergeten lijntje vanaf Klaaswaal en er blijft al weinig over van het verhaal. „Het bewijs gaat echter verder. Er staat op schrift dat de geallieerden in Brabant de meeste informatie via koeriers van de Groep Albrecht kregen. Tevens werd voor de korte en urgente berichten de Belgische operator Jacques gestuurd. Hij kwam uit Willemstad over via een ‘crossing’ (als verzetsmensen met vluchtelingen naar bevrijd Nederland overstaken). Deze zich Jacky Love noemende man werd in Piershil en Oud-Beijerland gestationeerd en seinde met een draagbaar zendtoestel naar een vliegtuig dat op bepaalde momenten overkwam.” Bijl zal niet alles publiceren; geen zaken die personen raken. Zo werden in Klaaswaal twee `moffenmeiden’ kaal geknipt. „Na twee knipbeurten vond Jaap Koster het genoeg. Hij heeft toen in de lucht geschoten. Anders zijn we net zo slecht als Duitsers, riep hij. En gelijk had hij. Wie was er goed, wie fout? Veelal zijn het normale mensen die gekke, stomme of foute dingen deden.”

Naschrift (van Jaap Bijl): Zoals in het artikel vermeld loopt het onderzoek nog. Na publicatie van dit artikel is deze informatie bekend geworden: “Jacques van de Spiegle zond de berichten door over de mislukte crossing bij Strijen van 25 december 1944. Intussen is het me duidelijk dat Jacques zijn berichten niet doorgaf aan een overvliegend vliegtuig (wat ook na de oorlog verteld werd) maar direct aan zijn chef in Brabant.”

toendeoorlogbegon-deel11-speurenenspitten-jaapbijl-adrd-15april2015

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *