1944 – Engelandvaarders vanuit Piershil

Vanuit Piershil is één geregistreerde (en in tweede instantie geslaagde) poging ondernomen om in Engeland te komen. ‘Engelandvaarder’ was de erenaam voor alle mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog, na de capitulatie van de Nederlandse strijdkrachten en vóór de geallieerde invasie in Normandië op 6 juni 1944 uit bezet gebied wisten te ontsnappen met de bedoeling zich in Engeland of ander geallieerd gebied bij de geallieerde strijdkrachten aan te sluiten. In 1944 maakte Flip Winckel (1919) met Edzard Moddemeyer (1916, elektrotechnisch ingenieur) en drie studenten geologie John Osten (1920), Hein Fuchter (1921) en Henk Baxmeier (1920) de enige succesvolle tocht van dat jaar over de Noordzee.

Het dagboek van Baxmeier

In een recent ontdekt dagboek van Henk Baxmeier wordt het verblijf van de Engelandvaarders in Piershil ook beschreven. Een gedeelte van het dagboek is al tijdens die oorlogsdagen beschreven, familienamen zijn daarom verbasterd om de Duitsers bij ontdekking van het boek niet te veel informatie te geven.

In het dagboek werd ook geschreven over hulp in Piershil van ‘de familie Timmermans’. Er wordt geschreven over een zeer behulpzame vrouw des huizes en over de hulp van zoon Pim.

De oudere Piershillenaars weten dan meteen over wie dit gaat: Het gezin van Jan Rozendaal (van beroep timmerman), woonachtig aan de Sluisjesdijk.

Foto’s Engelandvaarders

Bij de bovenste foto: v.l.n.r. Hein Fuchter omhoog kijkend, hand hoog tegen de zon (Spitfire escort in de lucht), RAF crew midden en rechts Edzard Moddemeijer. Bij de onderste foto: v.l.n.r. Henk Baxmeier, Hein Fuchter, RAF crew, John Osten, Flip Winckel.

piershil-foto-engelandvaarders-05

piershil-foto-engelandvaarders-06

Begin november 1943 hadden zij een Zuiderzeevlet van 7 meter gekocht welke werd uitgerust met een 60pk Chevrolet truckmotor uit 1929. Op de werf van de Gebroeders Thijssen in Leidschendam werd de boot zeewaardig gemaakt. Toen de boot klaar was, werd zij aan boord door de binnenvaart-stoombootdienst van Rederij P.J. Planjer van Leiden naar Dordrecht gebracht en vervolgens door passagiersschipper Boot naar Puttershoek gesleept voor een aantal proefvaarten.

Schetsen Zuiderzeevlet – Engelandvaarders

piershil-schets-engelandvaarders-01 piershil-schets-engelandvaarders-02

Knipsel Willem Boot

Boot werd na de oorlog diverse malen onderscheiden.

piershil-knipsel-oorlog-willemboot

Artikel Engelandvaarders

In een Nederlands tijdschrift verscheen in oktober 2010 een artikel over deze Engelandvaarders. U kunt dat artikel downloaden.

Ontsnapping over de Noordzee
Ontsnapping over de Noordzee

piershil-verhaal-engelandvaarders-ontsnapping

Veel hulp kregen deze Engelandvaarders van boer Klaas van Bergeijk in Piershil. Van Bergeijk, een vooraanstaand lid van de LO en de KP, regelde tevens de laatste hoeveelheid van de benodigde brandstof voor deze vlucht. Na een mislukte poging op 17 februari 1944 vertrekken de mannen op 23 februari 1944 (de koudste dag van de winter!) via het Spui over het Haringvliet. Die avond kreeg het vijftal onderdak in Zuidland bij boer Jacob van Bergeijk, een broer van Klaas van Bergeijk. Na het vallen van de duisternis is het dan eindelijk zo ver. Men is in het bezit van documenten die afkomstig zijn van het verzet en mee naar Londen moeten. Deze documenten hingen in waterdichte en verzwaarde sigarenblikken aan een touwtje overboord voor onmiddellijke verzinking.

Schets Motor met bok uitgenomen

piershil-schets-sleeoperatie

Men weet een aantal Duitse wachtscheepjes behorende aan de Rheinflottille te ontlopen en ontsnappen zo naar open zee. Zo ontsnappen ze naar open zee maar niet voordat de rijke kost, door boerin Johanna van Bergeijk voorgeschoteld, bij sommigen naar boven komt. Op 24 februari om 12:30 haalt Flight Lieutenant Sidney Spencer Bates, schipper van RAF High Speed Rescue Launch 185, hen 65 km ten oosten van Great Yarmouth uit zee op. Zodra ze waren overgestapt, brachten ze met het boordgeschut hun bootje zelf tot zinken.

Een Amerikaanse filmer, Captain Anthony J. Hardy, van de 8th USAAF Bomber Command te High Wycombe, heeft de RAF redding op 16mm-film vastgelegd. Hardy was aan boord om reddingsacties van de bemanning van neergeschoten Amerikaanse vliegtuigen te filmen tijdens Operation Argument. Operation Argument stond ook bekend als Big Week, een vijf dagen durende hevig bombardement van Duitse doelwitten ter voorbereiding van D-Day. De 3-minuten durende film heeft hij later aan Baxmeier gegeven, die de film doorgaf aan Dr. Lou de Jong. Nu is de film in bezit van de zoon van Flip Winckel.

Filmbeeld vastgelegd

Deze foto toont een beeld uit deze film, met v.l.n.r. Hein Fuchter (op de boeg), John Osten, Edgard Moddemeijer, Flip Winckel en Henk Baxmeier (aan het roer). De vlag over de buiskap werd aan RAF schipper Flight Lieutenant Sidney Spencer Bates MBE geschonken en tevens een fles oude jenever die voor de bittere kou in voorraad was. Op 26 mei 1944 kreeg Winckel onder Koninklijk Besluit No. 9 van koningin Wilhelmina het Bronzen Kruis, samen met de andere vier heren.

piershil-film-engelandvaarders

Onderscheidingen Flip Winckel

De onderscheidingen van Flip Winckel, het Bronzen Kruis links (plus miniatuur) en het Oorlogsherrineringskruis rechts. De penning is geslagen ter ere van de band tussen de Engelandvaarders en Koningin Wilhelmina. De Koningin schonk “Oranjehaven” in Londen aan de Engelandvaarders als hun “tehuis”.

piershil-onderscheidingen-engelandvaarder

Kaart Engelandvaarders

In maart 2013 stuurde Borre Winckel onderstaande kaart op, met daarbij deze opmerkingen:

Deze kaart heb ik ontvangen van de National Archives te Kew, onder een freedom of information request.

“A” geeft schijnwerpers van de kust aan.  “B” geeft de ligging van de zes wachtschepen aan (2 x 3).  “C”  zijn boeien, “D” is de grote boei die Flip Winckel vasthield voor een half uur zodat Moddemeijer de motor die te warm aan liep kon herstellen.  “E” zijn rood en witte lichtbakens en “F” is een lichtkogel die zij op zee constateerden op 2-24-44 om 00:15.

De Duitse wachtschepen lagen in de enige bevaarbare vaargeulen verankert.  De vlet hebben ze over de zandbanken met een waterpeil van onder 1 meter moeten voortstuwen.  De nieuwe maan en de opkomende vloed tussen 22:00 – 24:00 was hun redding.

U kunt klikken op de kaart voor een vergroting.

kaart-MI19-2000

Filmpje Engelandvaarders

Borre Winckel, de zoon van Flip Winckel, heeft het filmpje op YouTube geplaatst, bekijk de unieke beelden!

Borre schrijft over deze film: Pas later in de oorlog kwam Baxmeier de 8th USAAF Captain Hardy op het spoor en kreeg de film te pakken.  Hardy was voor propagandadoeleinden aan boord, de skipper van de RAF High Speed Rescue Launch was Sidney Spencer Bates, MBE, wiens zoon ik in 2007 op het spoor kwam. Hij was zoekende naar de oorlogsgeschiedenis van zijn Pa (die al lang geleden overleden was). Dat ik hem een film kon geven waarop zijn Pa stond was natuurlijk een onvergetelijk moment. Zijn vader staat in een lichte houtje-touwtje jas en houdt de jenever kruik (BOLS) omhoog!!

Na de oorlog ontving Klaas van Bergeijk nog bericht van de Engelandvaarders. Zes foto’s (helemaal bovenaan twee en hier onder vier), adressen en een bedankje. “De verzender Klaas van Bergeijk”, schreven de mannen onder de beschrijving van hun reis.

Adressen en een bedankje

piershil-brief-engelandvaarders-namen piershil-brief-engelandvaarders-bedankt

Achterop vier foto’s stonden duidelijke beschrijvingen, daarop aangebracht door Henk Baxmeier. De aantekeningen zijn echter niet helemaal correct en in verbeterde versie aangeleverd door Borre Winckel (zie beschrijvingen bij onderstaande vier foto’s).

Fotoserie Engelandvaarders

We hebben ontdekt dat de snelboot een Engelsman is en wachten hier op een lijn om langszij te komen.

piershil-foto-engelandvaarders-02

Langszij – klaar om aan boord van de R.A.F. boot gehesen te worden. Misschien de grootste sensatie die we ooit beleefd hebben, wat wel aan onze gezichten te zien moet zijn. De rood wit blauw is rechts op de huif te zien. V.l.n.r. Henk Baxmeier, Flip Winckel, Hein Fuchter en John Osten naast de buiskap.

piershil-foto-engelandvaarders-01

Aan boord ging de Yankeecaptain nog door met filmen. Herkennen jullie de schippersjas, die ik van de sleepbootkapitein uit Puttershoek gekregen heb, het grote windjacket en de blauwe trui! V.l.n.r. Henk Baxmeier, John Osten, Hein Fuchter.

piershil-foto-engelandvaarders-03

“Ons vlet langszij”: v.l.n.r. Henk Baxmeier aan het roer (met pet), Flip Winckel, Hein Fuchter, John Osten en Edzard Moddemeijer op de buiskap.

piershil-foto-engelandvaarders-04

1 Comment

Add a Comment
  1. Vond deze website toen ik op zoek was naar informatie over H. Baxmeier tijdens zijn tijd in Australia als leerling vlieger bij de Militaire Luchtvaart van het KNIL.
    Is er wellicht in zijn dagboek of in andere nagelaten papieren informatie over deze periode naar U weet?
    Dr. P.C. Boer

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *