1944 – Een illegale school in Piershil

Al spoedig na de inundatie van 25 februari 1944 moesten enkele families terug naar Piershil om werkzaamheden te verrichten. Zo keerden A. Veerman terug als sluiswachter, later ook A. Groenenberg als havenmeester en B. Bosman van de watermolens. Hierdoor kwam er weer wat leven in het dorp waardoor ook anderen zich clandestien vestigden in de droog gebleven huizen, veelal op de dijk. Doordat de vensters gesloten bleven was hiervan niets te zien voor een buitenstaander, de mensen woonden allen aan de achterkant.

Alleen voor de kinderen ontstond een probleem. Er was natuurlijk geen school in het geëvacueerde Piershil. De Piershilse onderwijzeres, Juffrouw ’t Hart, was op Nieuw-Beijerland aangesteld en de scholen daar waren overvol. Toen de Duitsers de scholen daar in beslag namen moesten alle leerkrachten in het lokaal bij de Hervormde Kerk één keer per week in 3 kwartier tijd hun leerlingen van huiswerk voorzien. Hiervan kwam maar weinig terecht zodat de leerkrachten met uitzondering van die 3 kwartier werkeloos waren. Toen Juffrouw ’t Hart om die reden maar weer eens in Piershil ging kijken bleek er weer al een behoorlijk aantal kinderen te wonen in Piershil. Doordat Mej. Kleyenberg in de Voorstraat haar huis (achter het latere gemeentehuis!) daarvoor beschikbaar stelde kon er weer een schooltje (illegaal!) worden geopend. Haar gang, de voorkamer en de achterkamer waren nog droog terwijl de rest van het huis (het latere gemeentehuis en politiebureau) diep in het water stond.

Foto’s illegale School – Piershil

Staand v.l.n.r.: Lenie Blaak, Pia Sterrenberg, Pleun Stok, Johan van der Linde, Hugo Amoureus, Piet de Reus, Ies Vos en Jaap Bosman. Zittend v.l.n.r.: Corrie Heikoop, Sjanie de Man, Ada Haspels, Toos Veerman, Toos Linthout, Nottie Willebrants en Pie van der Merwe.

Namen bij de nummers:

De eerste lessen werden gegeven aan 1 meisje (Teuntje Verman) en 7 jongens. Ze zaten gezellig om de uittrektafel. Dat duurde niet lang want doordat er andere kinderen bijkwamen was er geen plaats meer aan de tafel. In het donker werden er stiekem door enkele dorpsbewoners schoolbanken opgehaald en in het huis geplaatst. Het was erg gezellig op school maar ook heel vaak spannend. Bij het verlaten van de school gingen de kinderen één voor één naar buiten. Eén van de oudste leerlingen ging daarna kijken of er nog geen Duitsers te bekennen waren zodat de onderwijzeres vertrekken kon. Juffrouw ’t Hart moest vervolgens proberen om weer heelhuids in Nieuw-Beijerland aan te komen. Dat systeem werkte prima want in al die maanden werd ze maar één keer opgepakt door Coblenzky, ‘het waterkijkertje’ (die voor de Duitsers de waterstand van het geïnundeerde gebied controleerde). Dankzij Groeneveld van de Rijkspolitie werd zij weer vrijgelaten en door bemiddeling van Veerman kreeg ze zelfs toestemming om het spergebied enkele dagen te betreden, zogenaamd om alleen les te geven aan de kinderen die met medeweten van de Duitsers in Piershil woonden. Het bewijs werd overigens keurig vervalst en wel zodanig dat er toestemming gegeven werd voor alle dagen.

Document Bescheinigung – origineel en vervalst

In de kerstvakantie kwam een groep Duitsers in het schooltje. Ze verstookten alles wat brandbaar was, gelukkig lieten ze de banken met rust. Na de vakantie vertrokken ze weer en alles wat was verbrand werd door de bewoners hersteld. Zo maakte A. de Man een nieuwe rekenplank en een mooie aanwijsstok, die nog jaren dienst hebben gedaan. Corrie en Teun Vos uit de Oosthoek kwamen ook steeds opdagen, hoewel ze een grote omweg moesten maken langs het “Blinde Huisje”. In april 1945 waren er zoveel kinderen dat ze niet meer in de kamer konden. Groenenberg en enkele andere mannen verhuisden alles naar het voorste lokaal van de school. Er werden stenen en daarover planken op het schoolplein gelegd. Zo konden de kinderen met droge voeten in de vestibule komen. Het water stond in de school tegen de vloer, als men hard stampte spoot het water tussen de naden omhoog. Tegen het einde van de oorlog werd er geen water meer in de polder gelaten zodat ook het schoolplein weer droog kwam te staan (en er dus wat foto’s konden worden gemaakt op het schoolplein). Op 5 mei kwam er een einde aan de illegale school vanwege de bevrijding van Nederland. Veel kinderen hielden prettige herinneringen over aan die tijd, de saamhorigheid in het dorp was in die maanden zeer groot geweest.

Foto’s 1945

Deze foto’s zijn gemaakt in 1945, toen het schoolplein weer droog viel.

Namen bij de nummers:

Namen bij de nummers: