Onder grote belangstelling werd op zaterdagochtend 14 april 2018 naast de Dorpskerk van Westmaas het nieuwe oorlogsgedenkteken ‘De Traan’ onthuld. Dat deden burgemeester André Borgdorff van Binnenmaas en zijn vrouw. Scholieren legden kransen. Voor het gedenkteken, op het kerkplein, ligt een tegel, met de namen van de 10 inwoners van Westmaas die in de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen.
De bekendste naam is die van Johannes Kolff, die betrokken was bij de overval op het Huis van Bewaring in Leeuwarden. Voorafgaand was er een bijeenkomst in de Dorpskerk. Burgemeester Borgdorff memoreerde dat de plek van het gedenkteken historisch is. ‘Hier vlakbij was het schoolplein van de openbare school, waar in augustus 1941 alle mannen van het dorp zich moesten verzamelen. De Duitsers waren op zoek naar degenen die de bemanning van een Engels vliegtuig hulp hadden geboden. Het vliegtuig had bij buurtschap Greup een noodlanding moeten maken. Enige tijd later werden vijf mannen, bekend als de vijf van Greup, gefusilleerd.’
Borgdorff noemde het waardevol dat er nu een centrale plek in Westmaas is om te gedenken. ‘Deze mensen verdienen het om te worden geëerd, ook al is dat jaren na dato’. De onthulling was een bijzonder moment voor de Oranjevereniging ‘Koningin Wilhelmina’ en zeker voor secretaris Rook Belder. ‘We zijn er al 10 jaar mee bezig’, zegt hij. ‘Het advies van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is in elk dorp een monument te hebben. En ook onder nabestaanden leefde die wens. Ik ben blij en dankbaar dat het gelukt is. Dit is de kroon op het werk.’ Raadslid Peter van Loo benadrukte voor de jeugd het belang van een gedenkteken. ‘Het gaat om mensen die hun leven gaven om anderen uit handen van de vijand te houden. Jullie als komende generatie moeten ook weten wat onze vrijheid gekost heeft.’ Het gedenkteken bestaat uit een natuurstenen plaat met de 10 namen van de omgekomenen en daarop een blok waarin een traan is uitgezaagd. Ervoor liggen drie blokken, waar mensen op kunnen zitten. Het is een ontwerp van kunstenaar Eelse Bies uit het naburige Maasdam. Hij maakte ook het gedicht ‘De Traan’. Dat las hij voor na de onthulling. Hij besloot met de zin: ‘De Traan is het teken van gedenken in vrijheid, met doorkijk naar het leven’ (tekst Conno Bochoven).
Filmpje ‘De onthulling van de Traan’ – Zaterdag 14 april 2018
Gedicht, Programma, QR-code, Foto’s (Henk van den Heuvel)
Knipsel AD Hoeksche Waard – 13 april 2018
Eigen oorlogsmonument voor Westmaas
Met de onthulling van het oorlogsmonument ‘De traan’ gaat een lang gekoesterde wens in vervulling. Op het grasveld aan de noordelijke kant van de Dorpskerk krijgen de inwoners van Westmaas een eigen plek om te herdenken.
,,En die plek is niet voor niets gekozen. Hier bevond zich in 1941 het schoolplein van de Openbare School. De gebeurtenissen van destijds zijn in het geheugen gegrift van de betrokkenen”, zo vertelt Rook Belder (72) over de symbolische locatie. De secretaris van de plaatselijke Oranjevereniging doelt op de zwartste bladzijde uit de lokale oorlogsgeschiedenis. Alle mannelijke inwoners van het dorp werden hier bijeen gedreven. ,,De Duitsers stuurden vanuit Rotterdam driehonderd soldaten. Een heuse razzia in ons dorp. Voor de oudere bewoners nog altijd een traumatische herinnering.” De aanleiding vormde de hulp aan bemanning van een neergestort Engels vliegtuig, de uiteindelijke executie van ‘De 5 van Greup’ diende als voorbeeld voor heel Nederland. ,,Die vijf mannen staan op ons monument. Samen met vijf inwoners van ons dorp die op diverse plaatsen door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen.” De bloeiende Oranjevereniging van Westmaas houdt zich al sinds de oorlog bezig met herdenking en bevrijding. Dat meer dan een kwart van het benodigde bedrag (20.000 euro) wordt bijgedragen uit eigen middelen is veelzeggend. ,,Het Nationaal Comité 4 en 5 mei stimuleert dorpen te streven naar een eigen plek om te herdenken. Onze plannen zijn mede mogelijk gemaakt door landelijke fondsen, de gemeente Binnenmaas, ‘Keep Them Rolling’ en de Rabobank. Maar ook particulieren hebben royaal bijgedragen.” Het feit dat de namen van deze tien mannen al op één of twee andere monumenten vermeld staan heeft geen invloed gehad op het draagvlak. ,,Ouderen hebben deze wens al vaker geuit. Nu we één Hoeksche Waard worden gaan we ons ook beraden over de jaarlijkse herdenking. Die vindt nu plaats bij het monument ‘Moeder’ in Heinenoord.” De basisscholen in Westmaas hebben op voorhand het door kunstenaar Eelse Bies ontworpen monument geadopteerd. De jeugdige betrokkenheid wordt toegejuicht. ,,Zaterdag om 11.00 uur onthullen twee leerlingen samen met burgemeester Borgdorff het gedenkteken. Enkele jaren geleden hebben we alle plaatselijke oorlogsherinneringen in een boekje uitgegeven. De verhalen moeten voor het nageslacht bewaard blijven.” De onthulling volgt op een dienst voor de 140 genodigden, Rook Belder verheugt zich op een mooie dag: ,,Bezoekers uit Utrecht en Hoogeveen. Ook komen liefst achttien familieleden van onze vermoorde verzetsheld ‘Jodocus’ Kolf uit het hele land naar Westmaas.”
In de winter van 44/45 was ik als meisje van 10 jaar uit Rotterdam gebracht bij de familie Kamp nieuwstraat 6 in de dagen rond de bevrijding liep ik over de dijk toen een boer riep dat ik langs die dijk moest gaan liggen omdat er schietende Duitsers langs kwamen,ik mocht van hem niet eerder overeind komen totdat hij gezegd had dat dit kon maar deze boer heeft nooit meer iets gezegd want hij werd dood geschoten. Is hij een van de tien?ik heb daar mijn leven aan te danken