Op de Oude Algemene Begraafplaats aan de Kerkstraat staat het oorlogsmonument van ’s-Gravendeel. Het ‘Monument 1940-1945’ is een gemetselde gedenkmuur van rode baksteen met daarin een aantal gedenkstenen van witte natuursteen. Het middendeel van het monument is hoger dan de zijkanten. Naast het monument zijn twee plaquettes geplaatst. Het monument is 2 meter 16 hoog, 8 meter 60 breed en 2 meter 90 diep. Rechts van het monument staat een wit marmeren kruis met daarop het embleem van de Indiëgangers. De plaquettes (aan de linkerkant van het oude monument staan de twee zuilen van burgers en militairen uit ‘s-Gravendeel) en het gedenkkruis zijn in 1995 aan het monument toegevoegd (onthulling 4 mei 1995). Het monument is ontworpen door N. van der Wulp en onthuld op 13 maart 1941. Herdachte groepen: Militairen in dienst van het Ned. Kon. na 1945, Geallieerde militairen, Militairen in dienst van het Ned. Kon. 1940-1945, Burgerslachtoffers, Burgers voormalig Nederlands-Indië, Verzet Nederland.
De tekst op het middendeel luidt:
‘1940-1945’
MR. M. VAN DER HAVE
LT. ADJ.II-28R.I.
GEVALLEN 11-5-40 ‘.
De teksten op de vijf plaquettes op het linkerdeel luiden:
‘J.A. BARENDREGT
OUD 24 JAAR
25-10-40
C. VERDONK
OUD 32 JAAR
25-10-40
A. SINTNICOLAAS
OUD 19 JAAR
25-10-40
H. VAN DER LINDEN
OUD 39 JAAR
25-10-40
J. VAN BREDA
N.B.S.-S.G.I-5-3
GEVALLEN 6-5-45’.
De teksten op de vier plaquettes op het rechterdeel luiden:
‘40149 FLYING OFFICER
G. SLEE
ROYAL AIR FORCE
12TH MAY 1940
C.M.A. HARDUS
SERGT 4-3 G.B.
† GEVALLEN 10-5-40
P.L. POLAK
DPL. 3-III-34 R.I.
† GEVALLEN 11-5-40
W. MANTEL
DPL. 3-III-34 R.I.
GEVALLEN 11-5-40’.
De tekst op de linker plaquette naast het monument luidt:
‘IN MEMORIAM
WILLEM VAN HEESEN
11-7-1920 25-4-1945
ARIE BASTIAAN NOORLANDER
31-12-1925 2-7-1944
CORNELIS VALK
105-1924 14-10-1944
NIZA VERSENDAAL-HOOGHWERFF
13-10-1891 4-11-1944
HENDRIK DE WINTER
20-10-1902 3-6-1945
TEUNTJE NAAKTGEBOREN BARENDREGT
25-4-1867 13-5-1940
HENDRIK REEDIJK
28-1-1934 3-4-1945
LEENDERT VERDONK
16-12-1923 8-5-1945
MARTINUS VOORWINDEN
26-6-1922 29-1-1944
LIJSJE DE WINTER VAN SOEST
2-1-1910 12-10-1942’.
De tekst op de rechter plaquette naast het monument luidt:
‘JAFETH VAN DER HEIDEN
SGT. INF. KNIL
16-10-1910 21-9-1944
ARIE VAN MAANEN
FUS. INF. KNIL
6-9-1920 27-3-1943
MELIS VAN DE REE
SMA. KNIL
19-9-1907 18-6-1943
MELIS VISSER
RES. ELT. M. C-1-27 RI.
4-9-1909 23-8-1940’.
De tekst op het marmeren kruis luidt:
‘IN MEMORIAM
H. TAK
SLD. 5-RS KL.
11-7-1927 15-5-1949
L.B. VERDONK
SLD. 4-7.RI.KL.
26-12-1926 4-9-1948
NED.
INDIË
1945
–
1950.’
Foto’s ‘Monument ‘s-Gravendeel 1940-1945’ – Januari 2015
Goedendag, ik had een vraag over dit monument en vroeg me af of u mij kon helpen. Kunt u mij vertellen wie de mensen achter de namen precies waren? Het meerendeel lijkt militairen te betreffen, maar wie waren IN MEMORIAM
WILLEM VAN HEESEN
11-7-1920 25-4-1945
ARIE BASTIAAN NOORLANDER
31-12-1925 2-7-1944
CORNELIS VALK
105-1924 14-10-1944
NIZA VERSENDAAL-HOOGHWERFF
13-10-1891 4-11-1944
HENDRIK DE WINTER
20-10-1902 3-6-1945
TEUNTJE NAAKTGEBOREN BARENDREGT
25-4-1867 13-5-1940
HENDRIK REEDIJK
28-1-1934 3-4-1945
LEENDERT VERDONK
16-12-1923 8-5-1945
MARTINUS VOORWINDEN
26-6-1922 29-1-1944
LIJSJE DE WINTER VAN SOEST
2-1-1910 12-10-1942’ en
‘J.A. BARENDREGT
OUD 24 JAAR
25-10-40
C. VERDONK
OUD 32 JAAR
25-10-40
A. SINTNICOLAAS
OUD 19 JAAR
25-10-40
H. VAN DER LINDEN
OUD 39 JAAR
25-10-40
J. VAN BREDA
N.B.S.-S.G.I-5-3
GEVALLEN 6-5-45’.
Waren dit ook militairen, of waren het verzetshelden of joodse slachtoffers?
Alle personen zijn burgerslachtoffer van enige vorm van oorlogsgeweld. Hetzij door verzetsactiviteiten, zoals Van Heesen en Noorlander en Van Breda of slachtoffers omgekomen bij een bombardement op de Suikerfabriek te Puttershoek op 25 oktober 1940. Ook namen van gesneuvelden die vanwege de Arbeitseinsatz in Duitsland waren en daar om het leven zijn gekomen, zoals Voorwinden, Verdonk en Valk. Reedijk, Naatgeboren-Barendregt en Versendaal-Hoogwerff zijn in ‘s-Gravendeel om het leven gekomen. Het echtpaar De Winter is in de Oost om het leven gekomen.
U kunt het beste contact opnemen met de historische vereniging: http://www.seuterhistorie.nl/
De overlijdensakte van Niza Hooghwerff in de Burgerlijke Stand van ‘s-Gravendeel (akte 45):
Heden zeven November 1944 verscheen Arie in ‘t Veld, 30 jaar oud, vlasarbeider wonende te ‘s-Gravendeel, die verklaarde dat op 6 November 1944 ten negen ure is overleden, Niza Hooghwerff, 53 jaar oud, zonder beroep, geboren te Strijen en wonende te ‘s-Gravendeel, dochter van Wilhelmus Hooghwerff en van Cornelia van Geemert, beiden wonende te Strijen, echtgenoote van Willem Arie Versendaal.
In de marge van deze akte staat nog: ‘oorlogslachtoffer door beschieting door de Engelschen op 6/11-44’.
Niza Versendaal-Hooghwerff werd geraakt door een granaatscherf.
De overlijdensdatum op het monument moet dus 6-11-1944 zijn!