Maarten de Graaff, een grote verzetsstrijder

Maarten de Graaff werd op 8 december 1874 geboren te Rozenburg. Samen met zijn vrouw vestigde hij zich in Simonshaven. Hij bediende het voetveer tussen Biersum en Piershil.

Hij hielp Engelandvaarders met hun oversteek en werd in 1942 verraden. Via Kamp Vught werd hij afgevoerd naar een concentratiekamp. Op 4 april 1944 stierf hij in het concentratiekamp Natzweiler / Struthof (Nu Elzas, Frankrijk, toen geannexeerd door Duitsland). Mevrouw de Graaf heeft het veer nog bediend tot 1954. Toen kwam er een einde aan de eeuwenlange verbinding tussen Piershil en Putten. Onderstaan artikel werd eind jaren zeventig gepubliceerd, toen er in Simonshaven een straat naar hem werd vernoemd. In 1971 ontving hij postuum het verzetskruis. Toen er een straatnaam naar hem werd vernoemd verscheen er een artikel over hem in de krant.

Door Arie Kraak

maarten-de-graaff-pasfotoSimonshaven – Op sobere, doch indrukwekkende wijze  hebben de dorpelingen van het kleine buurtschaap Simonshaven op de dag waarop de gevallenen in ons land worden herdacht een hunner geërd: Maarten de Graaff, een inwoner, die op hoge leeftijd er niet voor terugdeinsde om Engelandvaarders met zijn bootje buitengaats te brengen voor de overtocht naar Engeland. Een gevaarlijk karwei, dat hij door verraad van één van de zogenaamde verzetsmensen, met de dood heeft moeten bekopen.

,,Hij was een man die voor niets opzij ging en zelfs zijn gezin opofferde voor het geode van de zaak. Met het voorbijzien van zijn eigen belangen hielp hij anderen”, sprak burgemeester A.J.M. Derksen van de gemeente Geervliet, waaronder ook het gehucht Simonshaven ressorteert. Dat het herdenken vrijdag plaats vond, ligt in het feit, dat men naar hem een straat wilde vernoemen. Het heeft jaren geduurd voordat deze straat, de Maarten de Graaffstraat, er kwam omdat het bestemmingsplan , waarin deze straat is opgenomen, maar geen goedkeuring van GS kreeg.

Die straat is er nu, aan de rand van het dorpje Simonshaven, waar op de herdenkingsdag een klein gezelschap van familieleden en enkele oud-Engelandvaarders, de onthulling van het straatnaambord door zijn kleinzoon Maarten bijwoonden. Naast twee zoons van wijlen Maarten de Graaff, waren in het gezelschap ook Ir. E.J. Boltjer uit Vlaardingen, eens directeur van Wilton Feijenoord, en de heer H.W. Keesoom, kapitein luitenant ter zee bd uit Muiden. Zij zijn twee Engelandvaarders, die indertijd daar Maarten de Graaff buitengaats zijn gebracht en veilig in Engeland zijn aangekomen. De plechtigheid rondom de onthulling van het straatnaambord was een sobere gebeurtenis. Voor één van de zoons was het teveel, toen één van de dorpelingen uit Simonshaven bloemen aan de voet van het straatnaambord legde. Een spontane hulde, die van het straatnaambordje een monument maakte.

Maarten de Graaff, een eenvoudige jongen uit een Rozenburgs boerengezin. In 1874 aanschouwde hij het levenslicht. Negentien jaar groeide hij op in het boerengezin van zijn vader. In 1915 vertrok hij naar Simonshaven, naar het zogeheten Biersum, waar hij ging werken als machinist van het poldergemaal, maar ook als opdracht kreeg het voetveer tussen Biersum en Piershil te bedienen. Tien in 1940 ons land onder de voet werd gelopen door de Duitsers, kwam Maarten de Graaff in opstand. Als vijfenzestigjarige kwam hij in het verzet tegen de overheersers. Samen met anderen bereidde hij overtochten voor naar Engeland voor de Engelandvaarders. Met zijn bootje, een prachtige snelle boot die 35 kilometer per uur kon lopen, zo vertelde één van de overgebleven Engelandvaarders, bracht hij zijn ‘passagiers’ buitengaats, waar ze opgepikt werden door een Engelse onderzeeër. Dat moest allemaal goed voorbereid gebeuren. Het moest altijd met donkere maan. Als het afgaand tij was, voer hij meestal. Als hij met zijn bootje bij de kust kwam, waar de Duitsers verdedigingswerken hadden,  (onleesbaar) buitengaats, waar hij zijn Engelandvaarders afleverde. Maarten bleef dan wachten tot het tij keerde om zo geruisloos weer met zijn bootje binnen te komen. Professor J.L. Fischer, rector Palackeho, University van Olomouci, een van de Engelandvaarders, die destijds bij de overval wist te ontkomen door in een aardappelkist te kruipen, zegt over de Graaff: ,, Die eenvoudige man De Graaff is een man, die het verdient dat zijn naam in de krant komt”.

Maar eens liep het fout met het overbrengen van de Engelandvaarders. In december 1941 werd opnieuw een vluchtplan in elkaar gezet om een aantal mensen, waaronder merendeels joden, naar Engeland over te brengen. Uit een brief, die door drie van de zeven gearresteerden is geschreven in de gevangenis in Amsterdam  en naar buiten is gesmokkeld, nadat zij door een schandelijke berechting, de doodstraf tegen zich hadden horen eisen staat, dat er verraad in het spel is geweest. Een van de mensen uit de ploeg, een zekere chauffeur Henk uit Rotterdam, die in Duitse dienst as, maar zich zo an (onleesbaar) won, bleek de verrader te zijn. In december 1941, toen hij ingewijd was in het plan, had hij alles aan de Gestapo verraden. Hij wilde meewerken om de mensen te zijner tijd aan de Gestapo uit te leveren. Hij eiste daarvoor een bedrag van drieduizend gulden. Deze chauffeur zorgde ook op gezette tijden voor benzine, die nodig was voor de overtocht. De plannenmakers melkten echter in geen mandje. Alle benzine die van hem werd ontvangen, werd onderzocht. Op zekere dag kwam het bericht dat (onleesbaar) rook nog wel naar benzine, maar kon als zodanig niet gebruikt worden. De chauffeur werd ingelicht. Hij was bijzonder kwaad. Hij voelde zich getild. Maar hij zou voor andere benzine zorgen. Met de uitslag van het onderzoek ging hij naar de Gestapo, om op die manier ook het onderzoeksbureau erbij te lappen. Maar nog altijd werd chauffeur Henk door de verzetsmensen vertrouwd. Het liep tegen 21 maart. In die nacht zou het overzetten moeten (onleesbaar) de Engelandvaarders in Simonshaven-Biersum zouden worden afgeleverd. Hij had zoveel papieren, dat het hem geen enkele moeite zou kosten ze over de Spijkenisser brug te krijgen in zijn vrachtwagen. Inderdaad had hij geen enkele last. Hij kwam zo met zijn vracht de brug over. Op de weg naar Simonshaven kreeg Henk, zoals later  bleek afgesproken werk, assistentie van wagens met Duitse Gestapo. Allen werden gearresteerd, ook chauffeur Henk, die zoals uit het (onleesbaar) de dag gewoon weer werd vrijgelaten. Ten tijde van de overval was Maarten de Graaff niet thuis. In zijn afwezigheid werd zijn hele huis en zijn boerenschuur doorzocht. In één van de aardappelkisten zat een onderduiker. Hij werd niet gevonden. Maar de Gestapo kwam één man tekort. In plaats daarvan werd de moeder van het gezin, mevrouw De Graaff meegenomen en opgesloten in de gevangenis.

(let op: overige tekst hier en daar ingeschat, onvolledig leesbaar)

Na een half jaar kwam zij daar als een gebroken vrouw uit. Niet lang na de arrestatie kwam één van de politieagenten De Graaf vertellen dat hij hem de andere dag naar Rotterdam moest brengen om op de Noord(singel?)…De politieagent vroeg ik zie je toch morgen bij het trammetje? Het was bedoeld als hint voor De Graaff om maar snel onder te duiken. Maar de Graaff streed voor een eerzame zaak. Hij dook niet onder. Hij ging. Later werden door het verraad van de chauffeur nog drie mensen gearresteerd: Een Rotterdammer, een inwoner uit Ma.. en een visser uit N…sluis.

Maarten de Graaf is niet meer teruggekeerd. Door de Sicherheitsdienst is hij afgevoerd naar het concentratiekamp Natzweiler in Duitsland, waar hij (onleesbaar) ..die als eerste aan het verzetswerk is begonnen. Chauffeur Henk werd in maart 1946 door het bijzondere gerechtshof in Rotterdam voor zijn laaghartige verraad veroordeeld tot de doodstraf. Zo luidde de eis. Het vonnis was milder, hij kreeg tien jaar, waarvan hij iets meer dan zes jaar heeft moeten uitzitten.

Artikel ‘Maarten de Graaff, ‘n grote verzetsstrijder uit het kleine Simonshaven’

maarten-de-graaff-straat-simonshaven-krant-01 maarten-de-graaff-straat-simonshaven-krant-02

Pagina 92 uit ‘Tulpen voor Wilhelmina’ (De geschiedenis van de Engelandvaarders)

Ook in dit boek wordt maarten de Graaff genoemd. Het kunt het boek hier downloaden.

pagina97-tulpen-voor-wilhelmina-door-agnes-dessing

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *