Albert Oosthoek – Uit trouw geboren

Lange tijd werd er in de naoorlogse jaren niet gesproken over de rol van het verzet in de Hoeksche Waard. Laat staan geschreven. In de jaren zeventig kwam daarin verandering toen een artikel van Simon Brand werd gepubliceerd in de krant. Dat artikel leidde tot de uitgave van het boek ‘Het verzet in de Hoeksche Waard‘. Simon Brand beschreef de activiteiten van diverse verzetsgroepen in de Hoeksche Waard en ook de ‘crossings’ kwamen aan bod. Hij merkte op dat vooral binnen de verzetsgroep Zinkweg nog enige weerstand bestond tegenover buitenstaanders die over het verzet wilden schrijven. Toen Albert Oosthoek in 1995 zijn boek over de illegaliteit uitbracht (Uit trouw geboren), op verzoek van de gemeente Oud-Beijerland, werd een vollediger beeld geschapen van de groep Zinkweg. Bij deze groep was het besef gegroeid dat het eeuwige zwijgen doorbroken moest worden, anders zouden er veel verhalen verloren gaan. Speciaal voor het nageslacht werd medewerking verleend en dat leidde tot een prachtig en volledig overzicht van de groep Zinkweg.

Uit Trouw geboren  – Albert Oosthoek – jaar van uitgave 1995 – isbn 9080254118

Artikel ‘Verzetsgroep Zinkweg voerde radicaal strijd tegen vijand’ – Kompas 3 mei 1995

ZINKWEG Als A.H. Korteweg van de Zinkweg eenmaal op zijn praatstoel zit, vertelt hij honderuit over zijn belevenissen in de Tweede Wereldoorlog, die getuigen van inzicht en doorzettingsvermogen. Als onderwijzer was Korteweg nauw betrokken bij het verzet in het westen van de Hoeksche Waard. Al discussiërend op de christelijke jongelingsvereniging, kwam hij toentertijd met anderen tot de slotsom dat verzet tegen de Duitser de enige weg was die opstond. Dat bleek echter niet altijd de makkelijkste weg te zijn.

Auteur W.A. Oosthoek heeft een boek geschreven over de Oudbeijerlandse verzetsgroep Zinkweg. Vanaf vrijdag is dit boek in Oud-Beijerland te koop. In het werk wordt het reilen én zeilen van de groep uit de doeken gedaan. Korteweg was een van de leden van die groep. Hij was voor de oorlog vanuit Rotterdam, via Brabant in de Hoeksche Waard terechtgekomen. „In sommige kringen zag men de bezetter als de wettige overheid. Wij kwamen op de vereniging echter tot een heel andere conclusie. De Duitsers waren volgens ons dieven die ons land waren binnengevallen. Twee boeken hebben aan die visie bijgedragen. Dat waren de boeken de Nihilistische Revolutie en het boek van Miskotte, Edda en Thora. Daarin wordt Edda, een symbool uit de Germaanse godenleer, vergeleken met de Thora, waarin het joodse denken tot uiting komt. Die boeken waren verboden. We hebben ze dan ook verslonden,” zegt Korteweg over de diepgravende studies, die uiteindelijk leidde tot het verzet van de verzetsgroep Zinkweg. „De boeken maakten duidelijk dat het systeem van het nationaal-socialisme een onmenselijk systeem was. Het systeem was een vijand van het christelijke geloof. Daartegen zeiden we nee, nee en nog eens nee. Wij doorzagen de consequenties al pratend en studerend.” Langzamerhand ontwikkelde zich de groep Zinkweg. „Het begon met het onderbrengen van onderduikers. In Duitsland had men steeds meer arbeidskrachten nodig. In het begin probeerden de Duitsers met mooie beloften mensen te trekken. Daarop reageerden echter maar weinig mensen. Later kregen we dan ook te maken met razzia’s. Op de jeugdvereniging ontstond de vraag: Als we niet naar Duitsland gaan, wat gebeurt er dan? Het gevolg was dat we onderduikers in huis kregen. Dat betekent echter weer dat je bonkaarten moet stelen,” zegt Korteweg, die voor de feitelijkheden naar het boek verwijst. In de loop van 1944 kregen de inwoners van de Hoeksche Waard de opdracht palen te zetten. De Duitsers waren bang dat geallieerden parachutisten zouden landen op het eiland. ,,De burgemeester van Oud-Beijerland pleitte voor uitvoering van die opdracht. Dominee Fokkema uit Goudswaard riep echter op dat niet te doen. Daarop kreeg hij het advies zo snel mogelijk weg te gaan. Hij is toch opgepakt en nooit meer teruggekomen…” Even zwijgt Korteweg. „De burgemeesters wilden het zo lang mogelijk rustig houden. De burgers wilden dat ook. Dat leverde wel eens spanningen op tussen mensen van het verzet en de burgers. Als je ergens voor staat, ga je niet altijd de makkelijkste weg.” Korteweg heeft zich tijdens de oorlog ook beziggehouden met het uitgeven van illegaal drukwerk. „In die tijd ben ik er achter gekomen, dat een vrije pers heel belangrijk is.” Na een keer een uitgave geschreven te hebben, waarin met felle bewoordingen werd uitgehaald naar de Duitsers, zijn een aantal notabelen uit Oud-Beijerland naar de bezetter gestapt om zich daarvan te distantiëren. „De Duitsers hebben toen een pamflet gemaakt waarop ook toevallig mijn naam voorkwam. Ze wisten waarschijnlijk niet dat ik de schrijver was, anders hadden ze mij wel direct opgehaald,” zegt Korteweg. Het echtpaar Korteweg leek het raadzamer onder te duiken. Tijdens die periode heeft de heer Korteweg zich nog bezig gehouden met het uitgeven van de Koerier.

zinkweg-kompas-3mei1995

kompas-3mei1995

Artikel ‘Het was niet vergeefs’ – De Schakel, 11 mei 1995

OUD-BEIJERLAND – „Als ik het boek lees dan denk ik wel wat waren we radicaal. Hebben we dat allemaal gedaan wat nu geschreven is”, is de reactie van de heer A. Korteweg op het vorige week uitgekomen boek ‘Illegaliteit in Oud-Beijerland’ van de hand van historicus Albert Oosthoek. Onder grote belangstelling werden vrijdag 5 mei de eerste exemplaren in het bestuurscentrum overhandigd aan de heren Korteweg en Le Grand, leden van de voormalige verzetsgroep Zinkweg.

„Met dit boek in de handen denk je veel aan de tijd van verzet en dan in het bijzonder de jaren ’43-’45. Door na te denken over de situatie zijn we er vanzelf toe gekomen om een verzetsgroep te formeren. Je kon gewoon niet anders. Het heeft lang geduurd voordat de geschiedenis is beschreven. Dankzij historicus Oosthoek is nu op schrift gesteld hoe wij opereerden. Geen weergave van mooie verhalen. Daar heb ik een hekel aan gekregen. maar nuchter ons handelen vanuit principiële bevindingen. Het was niet vergeefs. Daarom zijn wij dankbaar dat dit boek is uitgekomen. Wij zijn blij met deze gave”.

Albert Oosthoek is als auteur gekozen omdat in 1990 een publikatie van zijn hand is uitgekomen over een verwant onderwerp, namelijk De knokploeg Rotterdam-Zuid. Dat boek is inmiddels uitverkocht. ,Als ik het functioneren van de twee door mij beschreven verzetsgroepen overzie, kan ik niet nalaten mijn bewondering uit te spreken voor de kwaliteit van de groep Zinkweg. De leden opereerden vanuit een sterke, voornamelijk religieus gefundeerde, overtuiging, waren zeer op elkaar ingespeeld, vermeden onnodige risico’s of branieschopperij. Als zij gepakt werden sloegen zij niet door. Ook werden zij gedragen door een gemeenschap die hen, hoewel zij al hun handelingen niet goedkeurden, niet aan de Duitsers verried. Het aantal omgekomen verzetsmensen uit hun kring is vergeleken bij veel Rotterdamse groepen gering. Aan hun inzet en de omvang van hun activiteiten is dat niet te wijten, die waren groot en omvattend genoeg”, licht historicus Oosthoek toe. Behalve de successen van de Zinkweg groep heeft hij in zijn boek ook de reacties van de bevolking en met name van de gezagsdragers opgetekend. „Ik hoop objectief gebleven te zijn zoals een eerlijk geschiedschrijver betaamt”. In de inleiding schrijft Albert Oosthoek: „Zich afzettend tegen de vanzelfsprekendheden van alledag werd de lezer van De Koerier opgeroepen zich te bezinnen op zijn houding. De oorlogssituatie stond hem niet langer toe moeilijke, gevaarlijke beslissingen te ontlopen. Het ‘toeschouwer—zijn’ was voorbij. De in het algemeen kerkelijk georiënteerde inwoner van de Hoeksche Waard moest leren dat zijn geloof consequenties had voor het dagelijks leven. Daarop werd door de redactie zonder ophouden gewezen. Het was de mobilisatie van een stuk weerbaarheid tegen de als oppermachtig ervaren bezetter. In De Koerier werd herhaaldelijk ingegaan op de volgzaamheid van de plaatselijke overheden, zowel burgerlijk als kerkelijk, en de grote bereidheid van de bevolking om aan deze stemmen gehoor te geven. ‘Wij Hollanders zijn rustige mensen. Wij houden van orde en huiselijkheid. De gulden middenweg hebben wij lief en de uitersten schuwen wij. Het bestaande lijkt ons veilig en willen wij behouden tot elke prijs. In kritieke tijden vertoont de geruste burger een opmerkelijk gemis aan onderscheidingsvermogen: hij ziet niet wat er gebeurt’. In de Hoeksche Waard waren in de oorlog mensen die wel een goed onderscheidingsvermogen hadden. Door hen kwam ook daar het verzet van de grond, in woord en daad”. Het boek kwam tot stand door literatuur- en schriftonderzoek, gevolgd door gesprekken met mensen uit het voormalig verzet. In het najaar volgde een grondig onderzoek in verschillende archieven. Dat onderzoek voerde meerdere keren naar Amsterdam, Den Haag en Oud-Beijerland. Ook werden door Oosthoek het R.I.O.D., gemeentelijke archiefbewaarplaatsen en die van het Rode Kruis bezocht. „Van bijzonder belang is voor mij geweest de gesprekken die ik heb mogen voeren met leden van de voormalige verzetsgroep Zinkweg. Hun informatie leverde de antwoorden op tal van vragen”. Veel hulp kreeg Oosthoek van de heren Schipper van Van der Woel. De heer Schipper, zeer bekend met de plaatselijke geschiedenis en die uit de Hoeksche Waard, attendeerde Oosthoek op diverse belangrijke publikaties.

Bakermat Centraal in het boek staan het ontstaan en de activiteiten van een afdeling van de zogeheten LO, de landelijke organisatie voor het opvangen en onderbrengen van onderduikers en de daaruit voortgekomen KO in de buurtschap Zinkweg. De boerderij van de familie Traas was bakermat en centrum van de actie. Een van de bekende geslaagde acties van de Knokploeg was de overval op het Postkantoor. In zijn nabeschouwing noemt de schrijver ‘dramatisch’ de liquidatie van de NSB burgemeester van Nieuw-Beijerland, Simonis en de daarop volgende fusillade van tien mensen onder Heinenoord als represaille. Dramatisch was ook de gewelddadige dood van mevrouw C. Traas, kort na de capitulatie. Een gebeurtenis die de meeste indruk op de schrijver heeft gemaakt is het met de tram afvoeren van de joden op de Molendijk onder grote publieke belangstelling.

zinkweg-schakel-11mei1995

schakel-11mei1995

De originele omslag van het boek van Albert Oosthoek

uittrouwgeborennw

De voorzijde van een herdruk

boek-albertoosthoek-uittrouwgeboren-voorzijde

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *