De oorlogsherinneringen van Wim de Jong

Wim de Jong, geboren op 17 november 1930, vertelde op 4 december 2014 onderstaand verhaal aan Henk van den Heuvel.

Mijn vader Dirk Cornelis de Jong (roepnaam Dirk) werd geboren op 11 april 1892, hij was gehuwd met Maaike Adriana Kooiman, geboren op 22 juli 1893. Ze kregen zes zoons en een dochter, zij was de jongste. We woonden in Oud-Beijerland, alle kinderen zijn geboren op het adres Zinkweg 2. Voor de oorlog was mijn vader machinist op de ‘Oude Maas’, een stoomboot die tussen Oud-Beijerland en Rotterdam voer. Mijn Ome Willem was kapitein op een andere stoomboot, de ‘Oud-Beijerland’, deze was overgenomen van de Vlaardingse Stoombootmaatschappij. Na aandringen van mijn oom maakte mijn vader de overstap, dat bleek een slechte keuze. Toen de ‘Oud-Beijerland’ uit de vaart werd gehaald vanwege de toenemende concurrentie van het vrachtverkeer en de tram stond hij met zijn gezin (7 kinderen) op straat. Toen hij hoorde dat ze een machinist nodig hadden bij de R.T.M. twijfelde hij geen moment, ondanks het feit dat hij in die functie ook als stoker moest bijspringen. Hij kwam op een heer en weer bootje, opgekocht door de RTM, tussen Numansdorp en Willemstad terecht.

We moesten natuurlijk wel verhuizen, dat ging op een bijzonder manier. Bij ons voor de deur op de Zinkweg was een wissel, er ging een spoor naar de suikerfabriek. Op een dag reed de tram achteruit en werden er twee goederenwagons bij ons voor de deur geparkeerd. Drie dagen later, toen onze huisraad was ingeladen, werden de wagons weer aangekoppeld. In Numansdorp gebeurde hetzelfde want ook daar bevond zich een stukje spoor voor ons huis. Dat was bij de splitsing bij de Molendijk, de huizen daar werden ‘de achthuizen’ genoemd. Vanaf 8 februari 1940 woonden wij op het adres Molendijk 87 te Numansdorp. Het was geen prettige baan, de machinekamer was zo heet als de hel. In het begin voer die boot van ‘s morgens 4 uur tot ‘s avond 12 uur, soms wel 24 vaarten op een dag. Toen de oorlog begon moesten we midden in de nacht ons huis uit. Er lag een mitrailleursnest van het Nederlandse leger bij ons huis, wij lagen in het schootsveld. We werden naar een nabijgelegen boerderij gestuurd.

Ik herinner me nog dat op zondag 12 mei drie zware Duitse vliegtuigen op 100 meter hoogte naderden, vanuit de richting Zuid-Beijerland. Van alle drie ging er een luik open, een parachute met een bak eronder, het hele zaakje schoof zo het Hollands Diep in. Het varen op het Hollands Diep was niet zonder gevaar. Mijn vader voer ook nabij toen in juni 1943 de scheepramp plaatsvond waarbij al die Belgische militairen omkwamen. Hij vertelde dat er al twee schepen veilig over die plek waren heengevaren, waarschijnlijk kwam de magnetische mijn daardoor steeds dichter bij de oppervlakte. Het maakte diepe indruk op hem, in het massagraf werden ze als sardines opgestapeld, kop aan kont. Gedurende een periode van 6 weken heeft mijn vader een tientje gevarengeld gehad, per dag! Het gevarengeld was dan ook veel meer dan zijn salaris, ‘de schepen moeten blijven varen’, zo redeneerde de R.T.M.

Hij voelde het gevaar wel, mijn moeder vertelde later dat hij die fatale dag bijna het huis niet uit te krijgen was, alsof hij een voorgevoel had. Enkele weken eerder al had hij voor het eerst het kerkhof bezocht en was hij bij zijn hele familie langs geweest: in Dordrecht, Papendrecht, Goidschalxoord en Oud-Beijerland. Op zaterdagmiddag 13 november 1943 liep ik na 16.00 uur over de Molendijk, ik was samen met mijn broertje Janus boodschappen wezen doen. We zagen een grote groep Engelse vliegtuigen naderen, ze splitsten zich in twee groepen en openden het vuur. Ik wist dat mijn vader aan boord was van de ‘SS Willemstad’, waarop diverse salvo’s werden gegeven, keer op keer. Later hoorden we dat mijn vader omhoog was gekomen op advies van de kapitein, die hete machinekamer was veel te gevaarlijk. Op de trap van de achterkajuit keek hij om en kreeg een kogel door zijn oog. De kapitein, een Zeeuw genaamd Van der Est, was toen zelf al in het water gesprongen. Waarschijnlijk heeft één van de dekknechten de zwaar gehavende boot bij Willemstad tegen de dijk aangevaren. Er was veel paniek, de Duitsers hebben veel mensen gered en geholpen hen aan wal te brengen. Mijn vader lag in het gedeelte van de boot dat was gezonken, het duurde enkele dagen voordat zijn lichaam werd gevonden. Frans van de Steenoven, bakkersknecht en lid van de ondergrondse, heeft geholpen zijn lichaam te bergen, in een verzegelde kist werd hij bij ons thuis bezorgd.

Mijn vader werd begraven op 17 november 1943, de dag waarop ik jarig was. Er vielen die dag zoveel doden, toch is er nooit een monument gekomen, vreemd eigenlijk.  De R.T.M. heeft zijn salaris tot het einde van 1943 doorbetaald en een schadebedrag van 500 gulden aan mijn moeder gegeven. Tijdens de evacuatie van 1944 zijn we weer terug gegaan naar Oud-Beijerland. We kwamen achter in de Nobelstraat terecht (in de volksmond de ‘Achterstraat’), in een sloppie daar stonden vier huizen. De achterste twee waren voortgekomen uit een voormalige limonadefabriek, wij woonden helemaal achteraan. Een houten vloer met een luik, toen we dat openenden bleek er twee meter water onder ons huis te staan. Alles was kletsnat binnen, het water liep langs de muren. De huisbaas zei ‘voor een huur van 2 gulden per week kan ik het niet laten repareren’. Na de oorlog werden er pannensets verkocht, gemaakt van omgesmolten vliegtuigwrakken. Onze set versleet onder het druppende water van de lekkages. Tot 1956 hebben we daar gewoond.

Andere artikelen over dit onderwerp:

Toen de oorlog begon, deel 12 (Gesneuveld door geallieerd vuur): klik hier

De vergeten scheepsramp uit 1943: klik hier

Plaquette scheepsramp: klik hier

Foto’s ‘De achthuizen te Numansdorp’

Op de bovenste foto is bedrijvigheid te zien in de Rijkskaven. Bovenaan in het midden staan de achthuizen.

haven-numansdorp-achthuizen

bewaren-achthuizen

Foto ‘S.S. Willemstad – circa 1941’

s.s. WILLEMSTAD te Numansdorp Haven. Foto ongeveer 1941, dr. H.J. van Zuylen

s.s. WILLEMSTAD te Numansdorp Haven. Foto ongeveer 1941, dr. H.J. van Zuylen

Documenten/Foto’s Familie de Jong

Identiteitsbewijs RTM, Dirk de Jong

rtm-dirk-cornelis-dejong

Rouwkaart

rouwkaart-dejong-1943

Huwelijksfoto

trouwfoto-dejong

Persoonsbewijs Maaike Adriana Kooijman

 

persoonsbewijs-maaike-adriana-kooijman-02 persoonsbewijs-maaike-adriana-kooijman-01

2 Comments

Add a Comment
  1. Geachte redactie, Een vraag op het oorlogsverhaal van dhr Wim de Jong. Heeft het scheepje Willemstad van de RTM in Juni 1940 ook gevaren van Numansdorp naar Zijpe vv. Ik weet dat het op de vaart Willemstad – Numansdorp in het begin van WO 2 niet gevaren heeft op Willemstad ivm mijnen gevaar, maar dat de RTM nog wel op Zijpe voer. Echter de grote schepen die normal op Zijpe voerde waren bij Breskens gezonken.
    In afwachting van uw antwoord.
    Groetjes Arij m,

  2. Een bijzondere gebeurtenis. Is er bekend of de stoom boot misschien de Oude Maas III is?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *