Het aantal gevangen werd al snel veel te groot. Er werden maatregelen afgekondigd om de rechtstaat te herstellen.
Knipsel ‘Politieke gevangenen’- 26 october 1945
De minister van Justitie heeft in zijn ‘praatje op de burg’ een aantal maatregelen aangekondigd, die genomen zullen worden om weer op normale, in een rechtstaat gebruikelijke wegen terug te keeren.
Het voornemen bestaat om de diensten der politieke opsporing onder te brengen onder gewone politie, terwijl voorts aan onrechtmatig en onduldbaar optreden, b.v. in arrestatie houden zonder dat daarvoor voldoende motieven aanwezig zijn, energiek een einde zal worden gemaakt. Er zal zelfs niet geschroomd worden zoo nodig een strafvervolging in te stellen wegens wederrechtelijke vrijheidsberooving.
Er zullen voorts een aantal politieke verdachten in vrijheid worden gesteld. Het gaat hier om gevallen wier langere vasthouding in afwachting van een tijdroovende procedure voor tribunalen en gerechtshoven, niet noodig, niet verantwoord en onrechtvaardig is. De regelen voor deze vrijlating zijn vastgelegd in het besluit politieke delinquenten 1945, dat binnenkort zal worden afgekondigd. Het besluit heeft vier normen, volgens welke de in bewaring gestelden in vrijheid gesteld moeten worden, n.l.:
1e. als de grond, waarop het bevel tot bewaring werd gegeven, niet of niet meer aanwezig is, 2e. als de schuld van zoodanigen aard is, dat oplegging van een straf of maatregel niet gerechtvaardigd is te achten, 3e. als redelijkerwijs moet worden aangenomen, dat bij veroordeling door bijzonder gerechtshof of tribunaal niet langer van zijn vrijheid zal worden beroofd dan voor den tijd, dien hij reeds in bewaring heeft doorgebracht, 4e. als voortzetting van de bewaring, gezien den lichamelijke of geestelijke toestand van de betrokkene dan wel het belang zijner kinderen, zulks – en dit niet te vergeten – in verband met den ernst van de hem verweten feiten en gedragingen, niet gerechtvaardigd is. Men moet niet denken dat zij, die voorwaardelijk buiten vervolging zullen worden gesteld, overal vanaf zijn. Hun staat het volgende zooal te wachten:
.1. onder toezichtstelling .2. gevolg geven aan aanwijzingen van toezichthouders .3. verbod om te gaan met bepaalde personen .4. verbod tot bepaalde vereenigingen toe te treden of bepaalde vergaderingen te bezoeken .5. verplichting om te werken .6. verplichting om bepaalden arbeid te verrichten (hetgeen dus neerkomt op verplichte tewerkstelling) .7. aanwijzing van een bepaalde verblijfsplaats .8. meldingsplicht .9. handhaving van beheer over vermogen (hetgeen met het oog op collaborateurs en profiteurs uiteraard van groot belang is) .10. storting van een waarborgsom tot onbeperkt bedrag .11. afstand van eigendommen .12. betaling van een boete tot onbeperkt bedrag .13. ontzetting uit het recht tot het bekleeden van ambten .14. ontzetting uit het recht bij de gewapende macht te dienen .15. ontzetting tot het recht tot het zijn van raadsman of gerechtelijk bewindvoerder .16. ontzetting uit actief en passief kiesrecht.
26 october 1945